M: ownCloud ile Kendi Dropbox veya Google Drive’ınızı Oluşturun (Kurulum ve Yapılandırma)

Makalenin ilk serisi için tıklayın.

Eğer teknoloji haberlerini takip ediyorsanız, bulut bilişim (cloud computing) kavramını duymuş olmalısınız. Bulut denilen şey özetle tüm verilerinizin ortak bir noktada bulunması ve bu verilere istediğiniz yerden istediğiniz an ulaşabilmenizdir. Örneğin Firefox veya Chrome tarayıcı kullanıyorsanız, bilgisayarınızı sıfırladığınızda, sunucudan yer imleriniz, parolalarınız vb. otomatik olarak geri yüklenmektedir. Yine tek bir yapılandırma ile Android telefon ayarlarınız da Google sunucularından geri yüklenir. Daha farklı bir örnek vermek gerekirse, Dropbox, Google Drive, Yandex.Disk veya SkyDrive bulut dosya barındırma hizmetleri sağlamaktadır. Bu programların klasörlerine bir dosya koyduğunuzda, kopyası sunucuya gönderilir ve istenilen yerden tekrar indirilebilir.

Bu hizmetler belirli bir kapasiteye kadar ücretsiz olsa da, verileriniz gizli ise bu hizmetlerin güvenilirliği tartışılmaktadır. Her ne kadar politikalarında verilerinizin şifrelendiği söylense de, gizlilik arttığında, kesinlikle göremeyeceklerinin bir garantisi bulunmamaktadır.

İşte bu noktada kendi dosya sunucunuzu oluşturabilirsiniz. Güvenli bir kullanıcı adı ve parola oluşturarak, sadece sizin ve istediğiniz kişilerin erişebileceği, istediğiniz kadar alan sağlayan bir dosya sunucusu oluşturmanız mümkün. Ayrıca bu işlem için sabit bir IP adresi bile almanız gerekmiyor. Günlük hayattan başka bir örnek vermek gerekirse şu durumu varsayabiliriz: Ofisinizdeki bilgisayarınızda sunu hazırlayıp kaydettiniz. Yurt dışına çıktığınızda, sunuyu aktardığınız USB belleğinizi unuttunuz. Eğer herhangi biri size e-posta ile gönderemiyorsa, yapabileceğiniz bir şey maalesef yok. Ancak bir bulut hizmeti kullanıyorsanız, kaydettiğiniz sunu merkezi bir bilgisayara kopyalandığından, gittiğiniz yerde de buluttan sunuyu indirip, kullanabilirsiniz.

Hiçbir ücret ödemeden kendi bulut hizmetinizi yapmak için ownCloud adlı ücretsiz ve açık kaynaklı yazılımı kullanacağız. ownCloud, tüm ihtiyaçlarımızı karşılayacak Dropbox’tan çok daha başarılı, Google Drive benzeri bir uygulamadır. ownCloud tanıtımına şu makaleden ulaşabilirsiniz.

Bunun için gerekli minimum sistem gereksinimleri: Emektar bilgisayarınız, sürekli bir internet bağlantısı, elektrik. Bilgisayarınızda istediğiniz alan kadar yer.

ownCloud’u Windows, Mac veya Linux’ta kurabilirsiniz. Ancak burada eski bilgisayarınız için en uygun, kararlı ve hızlı olacak olan bir Linux dağıtımında kullanmayı anlatacağım. Bu işlem oldukça basit. Hızlı bir Linux tavsiyesi arıyorsanız Ubuntu veya Kubuntu’yu deneyebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız oldukça emektarsa, Lubuntu'yu deneyin.

Sunucu Kurulumu:

Dosyaların saklanacağı, sürekli açık bırakılması gereken merkezi bilgisayara ownCloud sunucusu kuracağız.

Kurulumun en kolay yolu openSUSE BuildServices (OBS) kullanmaktır. Bunun için şu adrese giderek dağıtımınız için yapılması istenen adımları tamamlayın.

Eğer Ubuntu tabanlı bir dağıtım kullanıyorsanız (buradan Ubuntu tabanlı dağıtımlara bakılabilir) şu komutlarla kurulumu tamamlayabilirsiniz:

sudo sh -c "echo 'deb http://download.opensuse.org/repositories/isv:/ownCloud:/community/xUbuntu_14.10/ /' >> /etc/apt/sources.list.d/owncloud.list"
sudo apt-get update
sudo apt-get install owncloud

Gerekli bağımlılıklar otomatik olarak kurulacaktır. Ayrıntılı kurulum adımları için ownCloud İndirme sayfasına bakın.

Eğer Windows'ta kurmak isterseniz buradaki uzun açıklamaları takip etmeniz gerekecek: http://doc.owncloud.org/server/8.0/admin_manual/installation/windows_installation.html

Çok uzun geldiyse ISS yerine apache sunucusu kurmanızı öneririm. Bunun için de Xampp paketini kullanabilirsiniz. Ardından doğrudan ownCloud İndirme sayfasından ZIP dosyasını indirip sunucunuzun ana dizinine açın.

ownCloud Yapılandırması

Kurulum tamamlandıktan sonra tarayıcınızdan http://localhost/owncloud bağlantısına gidin. Aşağıdaki sayfa ile karşılaşacaksınız:

Yönetici hesabı için bir kullanıcı adı ve parola seçip kurulumu tamamlayın. Gelişmiş bağlantısına basarak kullanmak istediğiniz veritabanı türünü değiştirebilirsiniz. Öntanımlı olarak sql-lite seçilir ve küçük kurumlar için yeterlidir. Gelişmiş düğmesine bastığınızda açılan ayarlar aşağıdaki gibi bırakıldığında tek tuş ile kurulum yapılabilir:

Gelişmiş ayarlar

Kurulum bitti! Evet bu kadar basit! Bu işlemden sonra bazı örnek dosyalar hesabınıza yerleştirilecek ve aşağıdaki sayfa açılacak:

Arayüz hakkında detaylı bilgi ownCloud’a Erişim bölümünde anlatılacaktır.

Bir alan adı yönlendirmesi yapma

Genel olarak, ev kullanıcıları modemlerini yeniden başlattıklarında veya gün içerisinde farklı aralıklarla IP adresi otomatik olarak değiştirilir. Değişen IP adreslerine değişken (dinamik), değişmeyen IP adreslerine de sabit (statik) IP denir. Dinamik IP adreslerini takip etmek için ücretsiz DNS hizmeti sağlayan sunucuların araçlarını kullanabilir ve sadece bir alan adı ezberleyerek kolaylıkla yönlendirme yapabilirsiniz.

Bunlardan benim tercihim ücretsiz DNS hizmeti sağlayan FreeDNS http://freedns.afraid.org hizmetidir. Yine ücretsiz alternatiflerden:
http://www.noip.com/
http://www.xname.org/
http://www.changeip.com/

tercihinize bağlı olarak birini de kullanabilirsiniz.

FreeDNS ile devam edelim. Buradan kaydolun. Soldaki menüden Subdomains -> Add seçin veya doğrudan sayfaya gitmek için buraya tıklayın. Türü A bırakıp bir alt alan adı (subdomain) seçin. Örneğin istedigimbulutadresi yazın. Domain kısmından da ister önerileni, isterseniz de “Many many more available” tıklayıp yaklaşık 100.000 alan adından birini seçin (Shared Registry). Destination bölümünde tespit edilen IP adresinizi olduğu gibi bırakın ve Add tıklayın.

Şu adrese gidin ve Check düğmesi ile bilgisayarınıza dışarıdan ulaşıp ulaşamadığınızı kontrol edin: http://www.yougetsignal.com/tools/open-ports/

Sonuç şu şekilde olmalıdır: Port 80 is open on xxx.xxx.xx.xx

(Eğer port kapalı görünüyorsa, “modemmarkası port yönlendirme” aramasını yapın ve 80 numaralı portu açın.)

Not: Eğer yapabiliyorsanız, https (443) portunu da açmanız tavsiye edilir. Bu şekilde ownCloud’ı daha güvenli kullanabilirsiniz.
Ardından aldığınız alan adını herhangi bir proksi sitesine aldığınız owncloud ekleyerek girin. Örn: istedigimbulutadresi.domain.com/owncloud

Proksi sitesi olarak şunu kullanabilirsiniz: http://anonymouse.org/anonwww.html

Dinamik IP adresi güncellemesi için inadyn uygulamasını kurun (sudo apt-get install inadyn). Ardından bir konsol penceresi açarak şu komutu uygulayın:
sudo inadyn --system default@freedns.afraid.org -u kullanıcıadınız -p parolanız -a istedigimbulutadresi.domain.com &

Artık yaklaşık 1 dk aralıklarla IP adresiniz denetlenecektir ve değişiklik olmuşsa güncellenecektir. Daha uzun bir periyot belirlemek için komuta -T <dakika> seçeneğini ekleyin.

Dilerseniz inadyn için bir yapılandırma dosyası oluşturabilirsiniz. Bunun için man inadyn komutunu çalıştırın.

Windows’ta iseniz, şu uygulamayı kullanarak aynı işlemi yapabilirsiniz: http://www.techknowpro.com/freedns/

ownCloud’a Erişim

ownCloud’a en kolay erişim, yukarıda anlatıldığı şekilde aldığınız alan adının sonuna owncloud ekleyerek istediğiniz bilgisayardaki bir tarayıcıdan erişmektir. Bu şekilde ownCloud’un tüm özelliklerine hiçbir uygulama gerekmeden doğrudan erişebilirsiniz.

Oluşturduğunuz yönetici hesabı ile oturum açtıktan sonra sayfanın sol üstünde uygulama menüsü göreceksiniz. İlk kurulumda; dosyalar, etkinlik, ve resimler uygulamaları etkinleştirilecektir. Diğer uygulamaları etkinleştirmek için "Dosyalar" düğmesine tıklayıp "+ Uygulamalar" bağlantısını seçin.

Şimdi sırasıyla, bu uygulamaların ne yaptıklarına bakalım:
Dosyalar - tahmin edebileceğiniz gibi sunucudaki tüm dosyaları listeler, dosya işlemleri yapmanıza, paylaşmanıza, dosyanın eski sürümlerine ulaşmanıza ve yeni dosya yüklemenize izin verir.
Etkinlik - Hesabınızda şimdiye kadar yapılan etkinlikleri listeler. Dosya silindiğinde, değiştirildiğinde veya paylaşıldığında buradan görebileceksiniz.
Resimler - Hesabınızdaki resimleri görüntüleyebilir ve paylaşabilirsiniz.
Takvim - Kendi ajandanızı oluşturabilir, paylaşabilir veya diğer takvim hizmetleri ile (Örn. Google Takvim) eşitleyebilirsiniz.
Kişiler - Kendi adres defteriniz olarak kullanabilir ve takvim uygulaması gibi farklı adres defteri hizmetlerinden eşitleme yapabilirsiniz.

ownCloud Uygulama Menüsü

Uygulamalar

ownCloud Uygulama Yöneticisi

ownCloud işlevselliğini, uygulamalar ile genişletmek mümkün. Bunun için yeni uygulamalar yükleyebilir ve mevcut olanları etkinleştirebilirsiniz. Etkin veya devre dışı uygulamalar ilgili kategorilerde ayrılmıştır. Örneğin, Google Drive veya Dropbox hesapları bağlamak için External Storage uygulamasını açabilirsiniz. Uygulamalar sadece yöneticiler tarafından etkinleştirilebilir. Daha fazla ownCloud uygulaması için bu adresi ziyaret edebilirsiniz: https://apps.owncloud.com

Yönetici Ayarları

ownCloud ile hesabınızdaki her şeyi paylaşmanız mümkün. Ancak dilerseniz, kullanıcılarınızın paylaşmasını engelleyebilirsiniz. Bu ve bunun gibi birçok şeyi ekranın sağ üzerindeki kullanıcı adınıza tıklayıp Yönetici seçerek değiştirebilirsiniz.

Kullanıcı menüsü

Yönetici sayfasından yapılabilecek değişiklik kategorileri

Kullanıcı Yönetimi

Yine sağ üst köşede kullanıcı adınıza tıkladığınızda, Kullanıcılar bağlantısını kullanarak yeni kullanıcılar eklemeniz mümkün.

Kullanıcı yönetim sayfası

Bir kullanıcı eklemek için bir giriş adı (kullanıcı adı), parola ve depolama miktarı seçin. Ardından Oluştur tıklayın. Artık oluşturduğunuz kullanıcı ile de oturum açılabilir:

Dosya Paylaşımı

Hesabınızdaki her şeyi ister parola ile, ister herkese açık şekilde paylaşabilirsiniz. Bunun için Dosyalar içerisinde herhangi bir dosyanın üzerine gelin ve paylaş tıklayın:

Paylaşma seçeneği

Ardından paylaşma özelliklerini seçin. Paylaşılan dosyalar, kolaylıkla diğer dosyalardan ayırt edilebilir:

Paylaşma seçenekleri

Parola korumalı paylaşımlarda, görüntülemek veya indirmek için parola girilmesi gerekecektir:

Parola korumalı paylaşıma erişme

İstemci Kurulumu:

ownCloud sunucusuyla eşitlemek istediğiniz diğer bilgisayarlarda en kolay yöntem ownCloud Sync Client kullanmaktır. Ancak kullandığınız bilgisayarlar da Linux ise bu istemciye yine ihtiyacınız olmadan bu sayfadaki adımları takip edebilirsiniz.

Sunucu bilgisi ekranı

Burada ownCloud Eşitleme İstemcisi kullanılarak bağlantı anlatılacaktır:

ownCloud istemcisini çalıştırdıktan sonra, sunucu adresinizi girin. Yukarıdaki kısımda anlatıldığı şekilde https portunu da açmışsanız, https kullanmanız önerilir. Aksi takdirde http ile birlikte aldığınız alan adını sonuna owncloud ekleyerek yazın ve İleri tıklayın.

Hangi kullanıcı olarak oturum açmak istiyorsanız bilgilerini girin ve İleri tıklayın.

Sunucudaki dosyaların eşitlenmesini istediğiniz yerel bir klasör belirtin ve Bağlan tıklayın.

Bu kadar! Son tıklayarak yapılandırmayı bitirin. Artık isterseniz yerel klasörü, isterseniz ownCloud web arayüzünü iki düğmeden seçim yaparak açabilirsiniz.

Yapılandırma ile oluşturulan seçtiğiniz ownCloud klasörü web arayüzündeki dosyaların bir kopyasını tutacaktır.

Dilerseniz sistem çekmecenizdeki ownCloud simgesinesağ tıklayarak çeşitli ayarlamalar yapabilirsiniz: